กรมประมง...เปลี่ยนเศษปลาไม่ให้ไร้ค่า พัฒนาเป็น`โปรตีนไฮโดรไลเสต`แบบเข้มข้น ช่วยลดต้นทุนอาหาร เสริมสร้างการเจริญเติบโตของสัตว์น้ำ ตอบโจทย์ผลงานวิจัยที่ต่อยอดสู่การใช้ประโยชน์ได้จริง
กรมประมง...เปลี่ยนเศษปลาไม่ให้ไร้ค่า พัฒนาเป็น`โปรตีนไฮโดรไลเสต`แบบเข้มข้น ช่วยลดต้นทุนอาหาร เสริมสร้างการเจริญเติบโตของสัตว์น้ำ ตอบโจทย์ผลงานวิจัยที่ต่อยอดสู่การใช้ประโยชน์ได้จริง
กรมประมง..โชว์งานวิจัยไอเดียเด็ด เปลี่ยนเศษวัตถุดิบเหลือทิ้งทางการประมงมาเพิ่มมูลค่า ด้วยการนำเศษปลามาพัฒนาเป็น`โปรตีนไฮโดรไลเสต`แบบเข้มข้น เพื่อใช้เป็นสารดึงดูดกลิ่นและเพิ่มคุณค่าทางโภชนาการในอาหารสัตว์น้ำ ที่ช่วยเสริมสร้างการเจริญเติบโต และลดต้นทุนอาหารในการเลี้ยง ตอบโจทย์การต่อยอดงานวิจัยที่สามารถใช้ประโยชน์ได้จริง ทั้งในระดับเกษตรกรรายย่อย และวงการอุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ
นางฐิติพร หลาวประเสริฐ รองอธิบดีกรมประมง เปิดเผยว่า กรมประมงมุ่งขับเคลื่อนการพัฒนางานวิจัยและนวัตกรรมเพื่อขยายผลสู่การใช้ประโยชน์ได้จริง สามารถสร้างผลลัพธ์ที่จับต้องได้ ช่วยสนับสนุนการประกอบอาชีพและเสริมสร้างรายได้ให้กับเกษตรกร ชาวประมง และผู้ประกอบการ พร้อมยกระดับคุณภาพชีวิต และเพิ่มขีดความสามารถทางการแข่งขันให้กับภาคการประมงของไทย
นายบัญชา สุขแก้ว อธิบดีกรมประมง จึงมีนโยบายส่งเสริมให้นักวิจัยได้เร่งสร้างสรรค์ผลงานใหม่ๆ อยู่เสมอ รวมทั้งนำงานวิจัยเดิมมาปรับประยุกต์ให้สอดคล้องกับวิถีการประกอบอาชีพด้านการประมงตามศักยภาพของพื้นที่ พร้อมถ่ายทอดองค์ความรู้เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อนำไปใช้ประโยชน์ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด
ผลงานวิจัยการแปรรูปเศษปลาเพื่อผลิตโปรตีนไฮโดรไลเสตแบบเข้มข้น (Concentrated Protein Hydrolysate) เพื่อสนับสนุนการเกิดการใช้ทรัพยากรประมงอย่างคุ้มค่าและเกิดประโยชน์สูงสุด โดยนำเศษวัตถุดิบเหลือทิ้งจากกิจกรรมประมงที่ไร้ประโยชน์กลับมาเพิ่มมูลค่า และยังเป็นโอกาสให้ชุมชนและผู้ประกอบการสามารถนำไปต่อยอดเพื่อสร้างมูลค่าได้อีกด้วย นอกจากนี้ ยังเป็นการสนับสนุนการปฏิรูปวงการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ (Aquaculture Transformation) ด้านการวิจัยและพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน (Natural based solution; Nbs) ในการส่งเสริมเกษตรกรรมยั่งยืน ด้วยการเพิ่มมูลค่าเศษเหลือเป็นวัตถุดิบอาหารสัตว์น้ำ ซึ่งเป็น 1 ใน 5 กิจกรรม ที่กรมประมงได้ให้ถ้อยแถลงในการประชุมระดับสูงว่าด้วยการพลิกโฉมการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ครั้งที่ 3 (The 3rd High level Meeting on Aquaculture Transformation: HLM 3) ณ นครเซี่ยงไฮ้ สาธารณรัฐประชาชนจีน เมื่อวันที่ 1-2 กรกฎาคม 2568 ที่ผ่านมา เพื่อร่วมระดมความเห็นกับประเทศพันธมิตรในการขับเคลื่อนการยกระดับอุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำของภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกอย่างยั่งยืน
นางสาวลัดดาวัลย์ ครองพงษ์ ผู้อำนวยการกองวิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำ กรมประมง กล่าวเพิ่มเติมในรายละเอียดว่า กองวิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำ โดยศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำชลบุรี ได้ดำเนินการศึกษาวิจัยและประยุกต์การแปรรูปเศษปลาเพื่อผลิตโปรตีนไฮโดรไลเสต มาตั้งแต่ปี 2559 เนื่องจากเล็งเห็นศักยภาพของเศษปลาเหลือทิ้งจากวัตถุดิบในกิจการประมงว่า สามารถพัฒนาให้เกิดประโยชน์ได้ จึงได้ทดลองผลิต โปรตีนไฮโดรไลเสต
โดยเลือกใช้กระบวนการหมักด้วยจุลินทรีย์ (Microbial Fermentation) ที่เป็นการหมักเศษปลาด้วยเชื้อ Lactobacillus plantarum ที่เลี้ยงในน้ำสับปะรด ซึ่งมีราคาย่อมเยาและหาได้ง่าย โดยโปรตีนไฮโดรไลเสตจากเศษปลาที่ได้จะเป็นส่วนก้าง และที่ปั่นเป็นของเหลว จึงนำไปทำเป็นผงด้วยวิธี Spray Drying ได้ค่าโปรตีนถึงร้อยละ 50 ซึ่งเป็นแหล่งโปรตีนทางเลือกที่สามารถใช้เป็นวัตถุดิบในอาหารสัตว์น้ำที่ใช้ต้นทุนการผลิตต่ำ แต่ให้ผลผลิตโปรตีนไฮโดรไลเสตที่อุดมด้วยกรดอะมิโนในรูปแบบที่สัตว์น้ำสามารถดูดซึมได้ทันที เหมาะสำหรับการนำไปใช้เลี้ยงสัตว์น้ำวัยอ่อน
จากนั้น ทางศูนย์ฯ ได้ต่อยอดงานวิจัยสู่การใช้ประโยชน์โดยนำไปทดลองเลี้ยงในลูกกุ้งแชบ๊วยระยะ PL15 ภายใต้ `โครงการการประยุกต์ใช้โปรตีนไฮโดรไลเสตจากเศษปลาทะเลในอาหารกุ้งแชบ๊วย (Fenneropenaeus merguiensis) De Man, 1888` ผลปรากฏว่า สามารถใช้ทดแทนปลาป่นในสูตรอาหารได้มากถึงร้อยละ 42 ซึ่งช่วยลดต้นทุนค่าอาหารสัตว์น้ำ และเพิ่มทางเลือกในการใช้ประโยชน์จากวัสดุเหลือใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพอย่างมาก
กระทั่งในปี 2567 ได้ขยายงานวิจัยดังกล่าวสู่เกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ตามแผนงานยุทธศาสตร์การเกษตรสร้างมูลค่า และยังมีข้อจำกัดในการใช้ผลิตภัณฑ์ในรูปแบบน้ำ ซึ่งไม่สามารถใช้แทนปลาป่นได้มากในสูตรอาหารสัตว์น้ำ ปัจจุบันทางศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำชลบุรี จึงได้ดำเนินการปรับกระบวนการผลิตโปรตีนไฮโดรไลเสตให้เหมาะสมกับการใช้งานของเกษตรกรมากขึ้น
โดยนำโปรตีนไฮโดรไลเสตในรูปแบบน้ำที่ผ่านการกรองแยกก้างและเกล็ดออกแล้วมากรองซ้ำอีกครั้ง เพื่อให้ได้เฉพาะส่วนของผลิตภัณฑ์ที่มีคุณค่าทางโภชนาการ ส่วนของเหลวที่ได้จะถูกนำไปผ่านกระบวนการทำแห้งแบบ Spray Drying เพื่อให้เป็นผงโปรตีนที่สามารถผสมในสูตรอาหารสัตว์ได้ง่ายและเก็บรักษาได้นาน พร้อมพัฒนารูปแบบ`โปรตีนไฮโดรไลเสตแบบเข้มข้น`สำหรับใช้คลุกเคลือบเม็ดอาหาร ทำหน้าที่เป็นสารดึงดูดกลิ่น (Feed attractant) และเพิ่มคุณค่าทางอาหาร ส่งผลให้สัตว์น้ำกินอาหารได้ดีขึ้น เจริญเติบโตเร็วขึ้น และมีอัตรารอดสูงขึ้น อีกทั้งโปรตีนไฮโดรไลเสตแบบเข้มข้นยังเหมาะสมอย่างยิ่งสำหรับใช้ในสัตว์น้ำวัยอ่อน ซึ่งมีระบบย่อยอาหารที่ยังไม่พัฒนาเต็มที่ โดยเฉพาะในลูกกุ้งหรือลูกปลาวัยอ่อน รวมถึงในกระบวนการผลิตยังสามารถปรับสูตรและแหล่งวัตถุดิบให้เหมาะกับพื้นที่หรือฤดูกาลได้
เกษตรกรที่สนใจสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำชลบุรี โทร. 0 3831 2352 Facebook : ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำชลบุรี E-mail :
